Γιατί είναι σημαντική η κριτική σκέψη
Σωστές επιλογές, Αναστοχασμός, Ευρύτητα Πνεύματος,… ή αλλιώς… κριτική σκέψη.
Τι είναι όμως η κριτική σκέψη; Η κριτική σκέψη είναι η ικανότητα σκέψης και ορθολογικής κατανόησης που συντελείται με τη λογική σύνδεση ιδεών και δεδομένων.
Αποτελεί την ικανότητα κάποιου να αξιολογεί τις πληροφορίες που λαμβάνει με σκοπό την εξακρίβωση του τι είναι σωστό και τι λάθος, όπως και το τι είναι πραγματικό και αξιόπιστο.
Η δεξιότητα αυτή βοηθά το άτομο να είναι ανοικτό σε νέες ιδέες, ικανό στο να βρίσκει εναλλακτικούς τρόπους για την επίλυση προβλημάτων, κατανοώντας ταυτόχρονα τους συσχετισμούς των δεδομένων καθώς και τη λογική που τα διέπει.
Η ανάπτυξη δεξιοτήτων που «ακονίζουν» τον τρόπο σκέψης μας και ιδιαίτερα των εφήβων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να προσεγγίζουν κριτικά τα θέματα, είναι εξαιρετικά σημαντική. Με την κριτική σκέψη, οι έφηβοι μαθαίνουν να συνθέτουν δεδομένα, να αξιολογούν πληροφορίες και να οδηγούνται σε λογικά συμπεράσματα. Με αυτό τον τρόπο, μαθαίνουν να εξερευνούν, να ρωτάνε, να ψάχνουν και να μαθαίνουν. Διερευνούν τα ζητήματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες, ώστε να φτάσουν σε σωστά αποτελέσματα.
Χαρακτηριστικά της κριτικής σκέψης
Τι εννοούμε όμως με την ανάπτυξη κριτικής σκέψης;
Ποιες δεξιότητες περιλαμβάνει και τι χρειάζεται να αναπτύξουμε ώστε για να σκεφτόμασρε κριτικά, άρα και αποτελεσματικά;
Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης προϋποθέτει την καλλιέργεια σημαντικών δεξιοτήτων οι οποίες αποτελούν και τη βάση για την εφαρμογή της κριτικής σκέψης σε διάφορα περιβάλλοντα.
Δεξιότητες όπως οι:
1. Ανάλυση των δεδομένων/αναλυτική σκέψη
2. Αποτελεσματική επικοινωνία
3. Δημιουργικότητα
4. Προσέγγιση όλων των πλευρών ενός προβλήματος με ανοιχτό μυαλό
5. Επίλυση προβλημάτων
είναι απαραίτητες για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και μπορούν να καλλιεργηθούν με μεθοδικότητα και διάφορες στρατηγικές.
Με όσα προτείνουμε παρακάτω, μπορούμε να κάνουμε τα πρώτα βήματα, ώστε να μάθουμε να σκεφτόμαστε κριτικά και να τελειοποιήσουμε τις παραπάνω δεξιότητες.
Αναλυτική σκέψη
Είναι σημαντικό να αναλύουμε προσεκτικά κάθε πληροφορία που λαμβάνουμε. Εάν δεν αντιλαμβανόμαστε και δε συσχετίζουμε τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να καταλήξουμε σε λάθος συμπεράσματα.
Όταν για παράδειγμα αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα ή έχουμε να λύσουμε μία άσκηση, είναι σημαντικό να:
· συγκεντρώσουμε όλα τα δεδομένα και τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε χρησιμοποιώντας διάφορες πηγές αφού ελέγξουμε την αξιοπιστία τους.
· αναλύσουμε κάθε πληροφορία, εντοπίζοντας κοινά σημεία και διαφορές, ομαδοποιώντας και ζητώντας διευκρινίσεις για όσα δεν αντιλαμβανόμαστε ή ερευνώντας επιπλέον όσα δε γνωρίζουμε.
Επικοινωνία σε όλα τα επίπεδα
Οι επικοινωνιακές δεξιότητες είναι σημαντικές στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης.
Ο όρος επικοινωνία αναφέρεται σε όσα εκφράζουμε με λεκτικό τρόπο (γραπτή - προφορική επικοινωνία), είτε μη λεκτικά με τη χρήση συμβόλων ή με τη γλώσσα του σώματος.
Προκειμένου να αναπτύξουμε κριτική ικανότητα, ανακαλύπτοντας και εκφράζοντας τις συσχετίσεις ανάμεσα στα δεδομένα, είναι σημαντικό να μάθουμε να:
· εξηγούμε
· συνεργαζόμαστε
· παρουσιάζουμε τη δουλειά μας,
· επικοινωνούμε / συνεργαζόμαστε με τα μέλη της ομάδας αποτελεσματικά
· εκφραζόμαστε κατανοητά στον γραπτό και τον προφορικό λόγο, ώστε να μπορούμε να συνεννοούμαστε με τους άλλους ανθρώπους (συμμαθητές, εκπαιδευτικούς, φίλους, μέλη της οικογένειάς). Ειδικά, είναι σημαντικό στο πλαίσιο της διαπροσωπικής επικοινωνίας να ακούμε, να κατανοούμε, να σεβόμαστε τις απόψεις και να συνδιαλεγόμαστε με επιχειρήματα.
Δημιουργικότητα
Η έκφραση της δημιουργικότητας έχει πολλές και διαφορετικές μορφές. Μπορεί κανείς να τη διακρίνει σ’ ένα σχέδιο ζωγραφικής, σε μία ιδέα πρωτοποριακή, στον τρόπο που ντύνεται, σε ένα σενάριο, ένα νέο παιχνίδι κ.α. Ο δρόμος προς τη δημιουργικότητα «περνά» από την περιέργεια, τη φαντασία, την πρόβλεψη, τη συνθετική ικανότητα και τη δυνατότητα να γίνει μία ιδέα πράξημέσα από ένα συνολικό έργο-concept.
Δεκτικότητα σε νέες ιδέες και ερεθίσματα
«Το μυαλό είναι σαν το αλεξίπτωτο, λειτουργεί καλύτερα όταν είναι ανοιχτό», είχε πει ο Frank Zappa. Δε μπορούμε να είμαστε δημιουργικοί, όταν είμαστε ‘κολλημένοι’ στον δικό μας τρόπο σκέψης!
Χρειάζεται να μάθουμε το σεβασμό στη διαφορετικότητα και τη δικαιοσύνη. Είναι σημαντικό να ασκήσουμετην παρατηρητικότητά μας, να αναστοχαζόμαστε σε σχέση με όσα μαθαίνουμε και να μην είμαστε δογματικοί, καθώς με αυτόν τον τρόπο μπορεί να οδηγηθούμε σε λανθασμένα συμπεράσματα.
Επίλυση προβλημάτων
Οποιοδήποτε πρόβλημα, εκ πρώτης δημιουργεί ανησυχία. Αυτό είναι λογικό για όλους τους ανθρώπους. Επιτυχημένοι όμως είναι όσοι χωρίς να χάνουν χρόνο με αναστολές, φοβίες και στασιμότητα αμέσως προχωρούν στην ανάλυση του προβλήματος και στην εξεύρεση πιθανών λύσεων. Εντοπίζοντας τα δεδομένα, αξιολογώντας όλα τα στοιχεία, δίνοντας σημασία στη λεπτομέρεια και ξεκαθαρίζοντας με ερωτήσεις όσα δεν είναι κατανοητά ή είναι μπερδεμένα, μαθαίνουμε να σκεφτόμαστε λύσεις. Το επόμενο βήμα είναι να ανακαλύψουν πρωτοπόρες λύσεις, νικώντας το φόβο της αβεβαιότητας!
Βήματα ανάπτυξης κριτικής σκέψης
Ρωτάμε, ρωτάμε, ρωτάμε…
Καμία ερώτηση δεν είναι ασήμαντη. Οι ερωτήσεις είναι εκείνες που θα μας βοηθήσουν να ερευνήσουμε όλες τις παραμέτρους, να ανακαλύψουμε σχέσεις ανάμεσα στα δεδομένα κ.α.
Στη συνέχεια έρχεται η ώρα της αξιολόγησης των πληροφοριών και των διαφορετικών πηγών πληροφόρησης.
Η έρευνα δε σταματάει ποτέ!
Η κάθε ερώτηση «γεννά» μια καινούρια και αυτή η αέναη διαδικασία καλλιεργεί και οξύνει την κριτική μας σκέψη.
«Είμαι σωστός σε αυτό;
«Το προσέγγισα με την κατάλληλη τακτική;»
«Μήπως υπάρχει και άλλη οπτική που δεν είδα;»
Πάνω από όλα όμως δεχόμαστε και τη θετική και την αρνητική κριτική, όχι για να απογοητευόμαστε αλλά να ΕΞΕΛΙΣΣΟΜΑΣΤΕ. Εντοπίζουμε στοιχεία που μπορούμε να βελτιώσουμε και εστιάζουμε στον τρόπο που μπορούμε να τα
Γνωρίζουμε έτσι τις δυνάμεις και τις αδυναμίες μας και γνωρίζουμε τον εαυτό μας! Υπάρχει πάντα «χώρος» για βελτίωση! Ο καθένας έχει τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία. Αντί λοιπόν να εστιάζουμε στα μειονεκτήματα μας, αναδεικνύουμε τα δυνατά μας σημεία και προσπαθούμε να καλλιεργήσουμε εκείνες τις δεξιότητες που θα μας οδηγήσουν να τα προβάλλουμε και να τα χρησιμοποιούμε με τον σωστό τρόπο.
Αναπτύσσουμε την κριτική μας σκέψη γιατί τα οφέλη είναι πολλά και εξαιρετικά σημαντικά!
- Η γνώση δε σταματάει στο σχολείο. Γίνεται μέρος της προσωπικότητας μας, που συνεχίζει να μαθαίνει και να εξελίσσεται!
- Πετυχαίνουμε να βρίσκουμε λύσεις ακόμα και στα δυσκολότερα προβλήματα!
- Μπορούμε να επιτύχουμε ως επιχειρηματίες και επαγγελματίες αλλά κυρίως ως ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες συνεισφέροντας δημιουργικά στον κόσμο που μας περιβάλλει.
Και το πιο σημαντικό από όλα, οι έφηβοι που σκέφτονται κριτικά γίνονται ανεξάρτητα μέλη της κοινωνίας, με αυτοπεποίθηση και στόχους!!
Comments